“Nəsimi poeziyası – insan üçün himn: Şərq və Qərbin mənəvi-mədəni dəyərlərinin sintezi” mövzusunda elmi-praktik konfransa dair
Cari ilin 1 noyabr tarixində Heydər Əliyev Fondunun Rusiya Federasiyasındakı Nümayəndəliyinin, Azərbaycanın Rusiyadakı Səfirliyinin və Rusiya Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə institutunun təşkilatçılığı ilə Moskva şəhərində “Nəsimi poeziyası – insan üçün himn: Şərq və Qərbin mənəvi-mədəni dəyərlərinin sintezi” mövzusunda elmi-praktik konfrans keçirilmişdir.
Tədbirdə Rusiya, Azərbaycan, Türkiyə, İran, ABŞ, Finlandiya və Özbəkistanı təmsil edən alimlər iştirak etmişdirlər.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Fəlsəfə institutunun direktoru İlham Məmmədzadə iştirakçıları salamlayaraq, konfransın təşkilinə görə Heydər Əliyev Fonduna və şəxsən Leyla xanım Əliyevaya dərin təşəkkürünü bildirmişdir. O, il ərzində Nəsiminin yubileyinə həsr olunmuş bir neçə beynəlxalq tədbirin keçirildiyini diqqətə çatdıraraq, bugünkü konfransın da həmin tədbirlər sırasında öz yerini tutacağını bildirmiş və sözü Rusiya Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə institutunun elmi rəhbəri, akademik Abdusalam Hüseynova vermişdir.
Abdusalam Hüseynov Nəsiminin yaradıcılığı haqqında uzun müddət danışmağın mümkün olduğunu, lakin onun şeirlərinin şairin dahiliyini və dərin fəlsəfəsini dərk etmək üçün ən gözəl vasitə olduğunu qeyd edərək “Sığmazam” qəzəlini oxudu.
Daha sonra söz alan Rusiya Elmlər Akademiyasının A.M.Qorki adına Dünya ədəbiyyatı institutunun elmi rəhbəri, akademik Aleksandr Kudelin Azərbaycan ərazisində 8-ci əsrdən etibarən ərəb dilinin ədəbiyyatda hakim olduğunu, 11-ci əsrdən sonra isə ərəb dili ilə yanaşı, fars dilində də əsərlərin qələmə alındığını diqqətə çatdırmışdır. 15-ci əsrdən etibarən həmin dillərə əlavə olaraq Azərbaycan dilində əsərlərin də yazılmağa başlanıldığını və bu dildə yazan şairlərin sırasında Nəsiminin xüsusi yer tutduğunu bildirmişdir. Akademik orta əsrlərdə mövcud olan sufilik və hürufilik cərəyanları barədə məlumat verərək, Nəsiminin hürufizmin ən güclü davamçılarından biri olduğunu, onun fəlsəfəsinin dərin məna kəsb etdiyini və bu gün öyrənilməyə ehtiyac duyulduğunu vurğulamışdır. O, bu istiqamətdə AMEA ilə birgə layihələrinin mövcud olduğunu diqqətə çatdırmışdır.
Leyla Əliyeva çıxışında Azərbaycanla Rusiya arasında münasibətlərin mehriban qonşuluq və dostluq xarakteri daşıdığını, bu cür görüşlərin həmin əlaqələrin inkişafına öz töhfəsini verdiyini qeyd etmişdir. O, 2019-cu ilin Azərbaycanda “Nəsimi ili” elan edildiyini, Azərbaycan, Rusiya və bir sıra digər ölkələrdən alimlərin, mədəniyyət xadimlərinin iştirak etdiyi bugünkü konfransın da məhz şairin yubileyinə həsr olunduğunu diqqətə çatdırmışdır. Leyla Əliyeva bildirmişdir ki, Nəsiminin poeziyası bu gün də böyük maraq doğurmaqda davam edir, çünki həqiqət və yaradıcılıq zaman çərçivəsinə sığmır. Onun fikirlərini, poeziyasının dərinliyini axıradək dərk etmək mümkün deyildir. O vurğulamışdır ki, Nəsimi humanizminin və beynəlmiləlçiliyinin Azərbaycan və Rusiya ilə sıx bağlılığı vardır. Həm Rusiya, həm də Azərbaycanda müxtəlif dinlərə, inanclara məxsus xalqlar sülh və əmin-amanlıq şəraitində yaşayırlar və bu müasir dünyada olduqca vacib amildir. Leyla Əliyeva Nəsiminin təkcə öz fəlsəfəsi ilə maraq doğurmadığını, onun həm də üç dildə yazan böyük şair olduğunu qeyd edərək, şairin irsinin dünyada daha çox tanınması üçün çalışdıqlarını bildirmişdir.
Səfir Polad Bülbüloğlu konfransda iştirak edən müxtəlif ölkələrin nümayəndələrini salamlayaraq, tədbirin təşkilatçılarına təşəkkürünü bildirmişdir. O, iki gün öncə Ümumrusiya Dövlət Xarici Ədəbiyyat Kitabxanasının atriumunda Nəsiminin büstünün açılışı mərasiminin baş tutduğunu xatırladaraq, bunun tarixi hadisə olduğunu və şairin öz həmfikirləri, dahi mütəfəkkirlər və dünya miqyaslı yazıçılar sırasında öz layiqli yerini tutduğunu vurğulamışdır. Azərbaycan poeziyasının şah əsərlərini yaradan İmadəddin Nəsiminin bir çox tədqiqatçıların və dilşünasların fikrincə Azərbaycan ədəbi dilinin əsasını qoyduğunu, həmçinin ərəb və fars dilli poeziyada da dərin izlər buraxdığını qeyd etmişdir.
Səfir rusdilli oxucuların Konstantin Simonov, Naum Qrebnov, Mixail Sinelnikov tərəfindən yüksək peşəkarlıqla edilmiş tərcümələr sayəsində şairin əsərləri ilə tanış olduqlarını diqqətə çatdırmış və Nəsiminin yubileyinin geniş şəkildə qeyd edilməsinin yeni nəsil gənc şair-tərcüməçiləri onun poeziyasına cəlb edəcəyinə ümidvar olduğunu bildirmişdir. Nəsimi yaradıcılığının əsasını təşkil edən tolerantlıq, humanizm və yer üzündə ən ali varlıq kimi insana inamın müasir dövrlə həmahəng olduğunu və bu baxımdan 600 il keçməsinə baxmayaraq, öz aktuallığını qoruduğunu vurğulamışdır.
Professor İlham Məmmədzadə rəhbərlik etdiyi institutla Rusiya Elmlər Akademiyasının Fəlsəfə institutu arasında mövcud olan əməkdaşlıq, birlikdə keçirdikləri tədbirlər və bu əməkdaşlığın iki ölkənin mədəniyyətləri arasında dialoqa verdiyi töhfə barədə danışmış və konfransın əhəmiyyəti ilə bağlı fikirlərini iştirakçılarla bölüşmüşdür.
Tədbirin davamında AMEA-nın Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat institutunun Orta əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatı şöbəsinin müdiri, professor Fəridə Əzizova, Rusiya Federasiyasının Daxili İşlər Nazirliyinin V.Y.Kikot adına Moskva Universitetinin kafedra müdiri, professor Vitali Belski, Rusiya Federasiyası Prezidenti yanında Xalq Təsərrüfatı və Dövlət Qulluğu Akademiyasının İctimai elmlər institutunun professoru Zemfira İsxakova, həmin akademiyanın professorları Nizami Məmmədov və Vladislav Tarasenko, M.V.Lomonosov adına Moskva Dövlət Universitetinin professorları Tatyana Kuznetsova və Ağamalı Məmmədov, Rusiya Dövlət Sosial Universitetinin professoru İbrahim Məlikov və digər iştirakçılar Nəsiminin yaradıcılığının müxtəlif aspektlərinə və fəlsəfi fikirlərinə həsr olunmuş məruzələrlə çıxış etmişdirlər.
Konfransdan sonra iştirakçılar üçün furşet verilmişdir.
